![[[ ที่นี่ล้านนาดอทคอม ]]](image/logo.gif){kind=logo}
ใบพลู 2
2011-06-17 11:32| |
ใบพลู
ในด้านความเชื่อเกี่ยวกับการรักษาคนไข้ที่มีอาการปวดเมื่อยตามร่างกายรวมทั้งอาการเกิดตุ่มฝี ตุ่มพิษ ลมพิษหรือถูกสัตว์มีพิษกัดต่อย ผู้รักษามักใช้ใบพลูที่ผ่านการเสกเป่าด้วยอาคม
นอกจากนี้ ชาวล้านนายังใช้ก้านของใบพลูเขียนคิ้วให้ทารกแรกเกิด โดยเชื่อว่าเมื่อเด็กโตขึ้นจะมีคิ้วเรียวโก่งสวยงามดังวาด และใช้ใบพลูที่มีส่วนปลายแยกออกเป็นสองแฉกโดยธรรมชาติที่เรียกว่า ?พลูสองหาง? เป็นเครื่องรางพกติดตัวไปทำมาค้าขาย ด้วยเชื่อว่าจะช่วยให้ทำมาค้าขึ้น อีกอย่างหนึ่งมักใช้ใบพลูให้เกิดประโยชน์เชิงคุณไสยให้หญิงชายรักใคร่ชอบพอกัน โดยเขียนชื่อคนที่ต้องการให้รักกันลงบนพลูสองหาง แล้วพับใส่ใน ?ยันต์หนีบ? สอดไว้ใต้หมอนหรือใต้ที่นอนของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
สำหรับยันต์หนีบนิยมทำจากแผ่นโลหะ โดยลงอักขระบนแผ่นโลหะ แล้วพับตรงจุดกึ่งกลางให้แผ่นยันต์พับเข้าหากัน เพื่อให้ด้านในนั้นเป็นที่สำหรับใส่ใบพลูสองหางที่จัดเตรียมไว้
ข้อปฏิบัติเกี่ยวกับพลู
เนื่องจากพลูเป็นพืชที่ใช้ในพิธีกรรมมากมาย จึงมีข้อปฏิบัติจำเพาะได้แก่คนปลูกต้นพลูต้องเป็นคน "มือเย็น" ห้ามคนถืออาคมขลังด้านคงกระพันเก็บใบพลู เฉพาะงานศพต้อง ?ซื้อ? ใบพลู ห้ามขอ และที่สำคัญห้ามตัดทำลายโดยไม่มีสาเหตุเพียงพอ
การปลูกต้นพลู คนโบราณ จะไหว้วานคนที่ปลูกต้นไม้ชนิดไหนก็ขึ้น เรียกกันว่าเป็นคน ?มือเย็? ในทางตรงกันข้าม คนที่มักปลูกต้นไม้ไม่ค่อยขึ้นก็เป็นคน "มือร้อน" คนมือเย็นส่วนใหญ่เกิดวันอาทิตย์ และวันพฤหัสบดี คนมือร้อนมักเป็นคนเกิดวันอังคารหรือวันเสาร์ ดังนั้นจึงนิยมให้คนเกิดวันอาทิตย์หรือวันพฤหัสบดีเป็นผู้ปลูกต้นพลู
ในการเก็บเกี่ยวใบพลูจากต้นนั้น ห้ามคนที่ถืออาคมขลังประเภทคงกระพัน ด้วยถือว่าอาคมดังกล่าวเป็นสิ่งที่ร้อนแรง หากปล่อยให้คนประเภทนี้เก็บใบพลู ต้นพลูจะเฉาตายไปในที่สุด ข้อห้ามอีกอย่างหนึ่งคือกรณีงานศพ หากต้องการใบพลูนั้นห้ามขอจากเจ้าของโดยเด็ดขาด ต้องซื้อเอาไม่ว่าจะให้ราคามากหรือน้อย ก็ให้ถือเคล็ดว่าเป็นการซื้อ เพราะถ้าไม่ปฏิบัติเช่นนั้น ต้นพลูก็จะเฉาตายในระยะเวลาไล่เลี่ยกัน
ส่วนข้อห้ามในการตัดทำลายนั้น มีมาแต่โบราณดังที่ปรากฏในตำรา "สัพพะขึด" ว่า ??ผู้ใดหากตัดบันต้นลาน ต้นตาล ตัดต้นหมาก ลากเครือพลู บ่ดี ขึดนักแล? นอกจากนี้ ยังมีข้อปลีกย่อยที่เป็นความเชื่อทั่วไป เช่น ห้ามหญิงมีประจำเดือนเก็บใบพลู ห้ามอุจจาระ ปัสสาวะ ถ่มน้ำลายรด ตลอดจนไม่แสดงอาการ
ลบหลู่เหยียบย่ำ เป็นต้น เพราะการกระทำเช่นนี้จะเป็นสาเหตุให้พลูเฉาตายได้เช่นกัน
ปัจจุบัน การบริโภคใบพลูลดลงพร้อมกับการบริโภคหมาก แต่ก็ยังพบการใช้พลูในพิธีกรรมต่างๆ เช่น ในเครื่องคำนับครูจะมีการจัด ?หมากคำ พลูใบ? ไหมากหัว พลูมัด? ในเครื่องสักการะ เช่น พลูสุ่ม ต้นพลู เป็นต้น จึงนับว่าพลูยังมีบทบาทในวิถีชีวิตแบบล้านนา ตราบใดที่ยังมีค่านิยมเชื่อมโยงกับอดีตในเชิงวัฒนธรรมความเชื่อหลงเหลืออยู่.
สำหรับยันต์หนีบนิยมทำจากแผ่นโลหะ โดยลงอักขระบนแผ่นโลหะ แล้วพับตรงจุดกึ่งกลางให้แผ่นยันต์พับเข้าหากัน เพื่อให้ด้านในนั้นเป็นที่สำหรับใส่ใบพลูสองหางที่จัดเตรียมไว้
ข้อปฏิบัติเกี่ยวกับพลู
เนื่องจากพลูเป็นพืชที่ใช้ในพิธีกรรมมากมาย จึงมีข้อปฏิบัติจำเพาะได้แก่คนปลูกต้นพลูต้องเป็นคน "มือเย็น" ห้ามคนถืออาคมขลังด้านคงกระพันเก็บใบพลู เฉพาะงานศพต้อง ?ซื้อ? ใบพลู ห้ามขอ และที่สำคัญห้ามตัดทำลายโดยไม่มีสาเหตุเพียงพอ
การปลูกต้นพลู คนโบราณ จะไหว้วานคนที่ปลูกต้นไม้ชนิดไหนก็ขึ้น เรียกกันว่าเป็นคน ?มือเย็? ในทางตรงกันข้าม คนที่มักปลูกต้นไม้ไม่ค่อยขึ้นก็เป็นคน "มือร้อน" คนมือเย็นส่วนใหญ่เกิดวันอาทิตย์ และวันพฤหัสบดี คนมือร้อนมักเป็นคนเกิดวันอังคารหรือวันเสาร์ ดังนั้นจึงนิยมให้คนเกิดวันอาทิตย์หรือวันพฤหัสบดีเป็นผู้ปลูกต้นพลู
ในการเก็บเกี่ยวใบพลูจากต้นนั้น ห้ามคนที่ถืออาคมขลังประเภทคงกระพัน ด้วยถือว่าอาคมดังกล่าวเป็นสิ่งที่ร้อนแรง หากปล่อยให้คนประเภทนี้เก็บใบพลู ต้นพลูจะเฉาตายไปในที่สุด ข้อห้ามอีกอย่างหนึ่งคือกรณีงานศพ หากต้องการใบพลูนั้นห้ามขอจากเจ้าของโดยเด็ดขาด ต้องซื้อเอาไม่ว่าจะให้ราคามากหรือน้อย ก็ให้ถือเคล็ดว่าเป็นการซื้อ เพราะถ้าไม่ปฏิบัติเช่นนั้น ต้นพลูก็จะเฉาตายในระยะเวลาไล่เลี่ยกัน
ส่วนข้อห้ามในการตัดทำลายนั้น มีมาแต่โบราณดังที่ปรากฏในตำรา "สัพพะขึด" ว่า ??ผู้ใดหากตัดบันต้นลาน ต้นตาล ตัดต้นหมาก ลากเครือพลู บ่ดี ขึดนักแล? นอกจากนี้ ยังมีข้อปลีกย่อยที่เป็นความเชื่อทั่วไป เช่น ห้ามหญิงมีประจำเดือนเก็บใบพลู ห้ามอุจจาระ ปัสสาวะ ถ่มน้ำลายรด ตลอดจนไม่แสดงอาการ
ลบหลู่เหยียบย่ำ เป็นต้น เพราะการกระทำเช่นนี้จะเป็นสาเหตุให้พลูเฉาตายได้เช่นกัน
ปัจจุบัน การบริโภคใบพลูลดลงพร้อมกับการบริโภคหมาก แต่ก็ยังพบการใช้พลูในพิธีกรรมต่างๆ เช่น ในเครื่องคำนับครูจะมีการจัด ?หมากคำ พลูใบ? ไหมากหัว พลูมัด? ในเครื่องสักการะ เช่น พลูสุ่ม ต้นพลู เป็นต้น จึงนับว่าพลูยังมีบทบาทในวิถีชีวิตแบบล้านนา ตราบใดที่ยังมีค่านิยมเชื่อมโยงกับอดีตในเชิงวัฒนธรรมความเชื่อหลงเหลืออยู่.
ความเห็น